Aggie

Er kwam opnieuw een verhaal los, vlak voor het begin van de mindfulnessyogales. Een van de cursisten moest even haar gal spuwen over de 92-jarige tante aan wie ze mantelzorg verleende. Al jarenlang ging ze, naast haar drukke baan, twee middagen in de week naar haar toe. Middagen die overvloeiden in avonden.
Tante Aggie accepteerde van niemand anders hulp. Met moeite had ze toegestaan dat er een huishoudelijke hulp kwam, maar alle andere dingen kwamen op haar schouders terecht. Ze onderhield de tuin, deed boodschappen, maakte eten klaar.
In de vakanties oefende Aggie zoveel druk op haar uit, dat ze wekelijks vanuit Overijssel terugreed naar tante in het westen.
Terwijl Aggie best nog veel zelf kon.

Ze zat in de tang. En dat wist ze. Maar Aggie had ook voor haar klaargestaan, toen ze er indertijd alleen voor stond met haar dochtertje.
Ze werd gebruikt, en ze accepteerde het. Ook dat is mindfulness.

Boerenpaard

We kijken foto's. Vlak voor of aan het begin van de oorlog logeerde mijn vader een week, misschien wel twee, op een boerderij in Blaricum. Hoe hij daar terecht is gekomen weet hij niet goed meer. Misschien via zijn tien jaar oudere zus Riet? Zij is niet op de foto's te zien, in tegenstelling tot mijn oma, wier aanwezigheid mijn vader zich dan weer níet herinnert. Wel weet hij alle namen nog van de zoons uit het boerengezin Calis: Gijs, Lammert, Klaas en Jan. Die laatste had vreemd genoeg een andere achternaam: Van den Akker. Een kind uit een eerder huwelijk van de boerin?

De foto's laten een gezellig gezin zien, met eromheen nog enkele vrolijke meisjes waarvan de rol niet duidelijk is. Mijn vader, als stadse jongen van 9 of 10 jaar, detoneert enigszins. Hij draagt een korte broek, tot op de knieën. Een stralend wit overhemdje met korte mouwen, een stropdas en op sommige foto's een spencer. Lange geruite kousen en nette schoenen. Ietwat gespannen zit hij op zijn paasbest op het enorme boerenwerkpaard, dat hij later ook naar het land mocht brengen.

Na enkele meters is hij weer omgekeerd.

Radijsjes of corrigerend ondergoed

Ik bakte gemberkoekjes, jamkoekjes, schaakkoekjes en droomkoekjes. De schaakkoekjes smaakten laf en melig. Die durfde ik dus niet te presenteren aan mijn collega's, al zagen ze er prachtig uit.
Wat was het leuk geweest als ik nog drie soorten koekjes had kunnen bakken, om op een totaal van zeven  te komen. Het voorgeschreven aantal verschillende koekjes voor een Zweedse kafferep, het koffiekransje waarmee de huisvrouwen elkaar vroeger de loef afstaken. Niet minder dan zeven soorten, dan was je krenterig. Maar ook niet meer, want dan was je weer een uitslover.

 

Er hangt in mijn kast een feestjurk, waar ik over een paar weken in moet passen. Dus telt een app de calorieën van de radijsjes en de reepjes paprika die ik als tussendoortje nuttig, en kom ik beter niet in de buurt van roomboter en suiker.

Mijn collega's hebben pech.Tenzij ik smokkel en kies voor corrigerend ondergoed van de Hema.

Louise

Min of meer toevallig kwamen we toch nog in het Tate terecht. Het was een grijze, druilerige zondagochtend in januari en de deuren waren net open. We liepen de zaal in waar de werken van Louise Bourgeois hingen, stonden, lagen. De werken waar zus M. zo van hield.

Het was alsof ze ons gestuurd had. We raakten ontroerd door de verwrongen stoffen gezichten, door de pijn en de worsteling die sprak uit de schilderijen, poppen, installaties. En door de herinneringen aan haar, die natuurlijk veel mooiere foto's zou hebben gemaakt dan wij uiteindelijk deden.

Haar

We wonen hier nog met zijn drieën. Of eigenlijk met tweeëneenhalf, want dochterlief is meer elders dan thuis.

We hebben alledrie haar, in verschillende kleuren: roodblond, zilvergrijs en donkerbruin met een gouden gloed, dat soms naar pikzwart wordt geverfd.

In drie verschillende texturen: lichte slag, supersteil en waanzinnige krullen die af en toe naar supersteil worden gestyled.

We hadden maar twee borstels. Een ronde föhnborstel voor het supersteile zilvergrijze haar en een platte die eigenlijk heel fijn is voor alledrie de haarsoorten.
Dit leidde regelmatig tot ongemakkelijke situaties als er 's morgens vroeg geborsteld moest worden en de borstel niet op de afgesproken plek in de badkamer lag.

Die dagelijkse strijd om de platte borstel is nu beslecht. Ze kocht een nieuw exemplaar bij de Hema, dat eigenlijk alleen geschikt is voor een wilde krullenbos.

Stamboom

Onder in de doos van het tekenspel Spirograph vond ik een aantal tekeningen van mijn opa Antoon. Hij overleed in 1973. Blijkbaar hield hij -net als ik- van bomen én  van het tekenen van bomen. Hij had een A4'tje in vakjes verdeeld en in ieder vakje een blaadje van een andere boomsoort getekend. Ook de haagdoorn zat ertussen. Haagdorn - Crataegus kalligrafeerde hij eronder.

Ik kopieerde het blaadje met de blaadjes, knipte de haagdoorns eruit en plakte ze in mijn schilderij. Nu zijn mijn opa en ik door ons gesamtkunstwerk 'Stamboom' voor altijd met elkaar verbonden.

Ze nam me mee

1972

Je nam me mee, ’s morgens vroeg toen alle anderen nog lagen te slapen. Eerst naar de warme bakker voor verse broodjes, toen de stille duinen in voor een wandeling. En daar, bovenop een duintop, aten we de broodjes en keken uit over het dorp aan zee waar we zeven zomers lang de vakantie doorbrachten. Dat ik het maanzaad op de broodjes niet lustte was niet erg, jij peuterde ze er een voor een voor mij af.

Zo begon het stuk dat ik enkele dagen voor haar dood voltooide. Ik kon het gelukkig nog aan haar laten lezen. En na een paar heel kleine correcties -je bent een perfectionist of niet- kreeg ik volledige goedkeuring om het tijdens het afscheid voor te lezen. Ze schreef nog wel dat het goed was dat ze er dan zelf niet meer zou zijn.
Ik denk dat mijn gekrijs tot aan de IJ-oevers te horen zou zijn.

Vandaag is het een jaar geleden dat zus M. het leven losliet. Een jaar dat is omgevlogen. Een jaar met nieuwe ervaringen, onbekende emoties, nieuwe ontwikkelingen. Mijn leven is nu opgedeeld in een periode voor en na.

Ik koester de herinneringen.

Knoopje

Het ligt in vieren gevouwen in moeders naaikistje. Het lapje dat ze maakte naar aanleiding van een verhaaltje in -alweer- een van de ingebonden Okki-boeken. Het verhaal van Knoopje. Of het een jongen of een meisje was: ik weet het niet meer. Ook de strekking van het verhaal is me ontschoten. Wel dat er aan het eind een patroontje stond waarmee je je eigen Knoopje kon maken, met knopen van versleten overhemden of te kleine blousjes.

We koesteren het lapje dat inmiddels meer dan veertig jaar oud is. Moeder was geen handwerkwonder, maar werkte wel zorgvuldig. Met wit naaigaren zijn de knoopjes in keurige steekjes op een stukje geel katoen genaaid. Door haar warme, zachte handen die ik opeens zo enorm kan missen.

Bebogeen

Een wonderlijke naam voor een mierzoete karamelpasta waarmee ik pas in aanraking kwam toen ik verkering kreeg met een Fries: Bebogeen. Dikke lagen gaan er 's morgens op de boterham. Ik had er nog nooit van gehoord, bij ons thuis werd er naast pure hagelslag eigenlijk geen zoet broodbeleg gegeten. Het was ook niet zo makkelijk te vinden in het westen, zoals alles buiten Friesland wordt genoemd. In de supermarkten staat een bescheiden hoeveelheid potjes tussen meters jam, hagelslag en pindakaas.

Nader onderzoek wijst uit dat Bebogeen vlak na de tweede wereldoorlog in het noorden van het land werd ontwikkeld vanwege het feit dat er geen boter beschikbaar was en men blijkbaar wel behoefte had aan een smeerseltje op brood. Dus werden de suikerbieten ingezet, die waren immers in ruime mate aanwezig. De eerste verklaring die de ronde doet over deze vreemde naam is dan ook dat het een samenvoeging en omkering is van Geen boter beschikbaar.
Deze mythe werd een aantal jaar geleden ontkracht toen de zoon van de laatste eigenaar vertelde dat de naam Beter dan boter betekent en tevens een samenvoeging is van de namen van de zoon en de neef van de oorspronkelijke producent: Benno en Bob.
Ik geloof er geen snars van: waar is geen gebleven?