Baltische weg 

In De rechtvaardigen van Jan Brokken, dat grotendeels in Litouwen is gesitueerd, wordt door middel van een citaat van Johan Huizinga uit 1923 gewaarschuwd voor de stemming in Europa:

'In plaats van de mensheid is de massa getreden. Voor ideeën zijn doeleinden gekomen, voor symbolen programma's, voor kwaliteit kwantiteit, voor verdieping verbreding.'

Zijn angst was terecht, maar gelukkig is er altijd een deel van de mensheid dat zich verzet tegen de meelopende massa. Of tegen een totalitair regime. En als dat massaal gebeurt kan het ook voor oplossingen zorgen.

In 1989, dertig jaar geleden, vormden twee miljoen inwoners van Estland, Letland en Litouwen een menselijke keten van zeshonderd kilometer. Van Tallinn via Riga naar Vilnius. Langs wegen en snelwegen. Omdat er teveel mensen toegestroomd waren werden er ook zijwegen van de route bezet.

Om precies 19.00 uur gaven zij elkaar een hand. Een kwartier lang bleven zij elkaars hand vasthouden.
Deze Baltische weg zorgde ervoor dat de drie landen uiteindelijk hun onafhankelijkheid terugkregen.

De waarschuwing van Johan Huizinga is helaas nog akelig actueel.

Bosbaden en enge mannen

Ik wilde het vakantiegevoel nog even vasthouden en genieten van de stille ochtenden.
Om te beginnen ging de radio niet meer aan 's morgens. Daarnaast probeerde ik af en toe in alle vroegte het huis te verlaten voor een ochtendwandeling.

Het voelde natuurlijk niet helemaal hetzelfde als de wandelingen die we in de Baltische Staten maakten. De naaldbomen ontbraken, evenals de onbekende omgeving die je het gevoel gaf eindeloos door te kunnen lopen. En ik moest nu echt de tijd meenemen, al nam ik me voor mij niet door die tijd te laten leiden.

Ik genoot van het spel van licht en donker. De lichte bomen die afstaken tegen de donkere, geheimzinnige verte. En dan weer het licht dat tussen de donkere vormen van de bomen heen scheen, de belofte van een uitweg. Ik genoot van het zoeken naar onbekende paadjes, en de verrassing om opeens op bekend terrein te komen.

Mijn ochtendwandelgeluk werd ruw verstoord door een idioot die mij om kwart voor zeven 's morgens naar de weg vroeg. De weg naar de naturistencamping. Nou ben ik vrij ruimdenkend, en in mijn naïviteit dacht ik in eerste instantie bij de naam Flevo Natuur nog aan Flevosap en de natuurwinkel, maar al snel schoot door mij heen dat deze camping niet echt in de buurt lag van waar wij ons bevonden. Vrienden van M. zijn namelijk al jaren vaste gasten van de naturistencamping in Zeewolde, en wij bevonden ons nu aan de rand van een woonwijk in Almere Haven. Toch een half uurtje rijden.

De jongeman zat in een zwarte auto, was begin twintig en droeg een zwart t-shirt en een zwart petje. Zijn telefoon was leeg, zei hij, en hij wist niet hoe hij bij de camping moest komen. Ondanks de vreemde situatie schoot ik in de hulpstand en liet hem op mijn telefoon zien hoe hij er moest komen.
Toen hij mij vriendelijk bedankte viel mijn blik opeens op zijn blote geslacht. Naast het t-shirt en het petje had de jongen niets aan.
Helemaal niets.

Ik gaf geen krimp en wandelde het bos in. Waar ik nog een enge man tegenkwam, nu op een fiets. Hij slaakte een ijzingwekkende kreet en keek nog eens achterom toen hij mij voorbij was gereden.

's Avonds meldde ik het voorval bij de politie.
De vakantie was nu echt voorbij.